Işık , Göz , Ana ve Ara Renk Oluşumu

Işık Göz İlişkisi

Gözün görmeyi başlatan noktası ışınların düştüğü retinadır. Retinada parlaklık ve renge duyarlı iki farklı çeşitte sinir hücreleri bulunur.

Işığın; şiddetine duyarlı hücrelere çubuklar, rengine duyarlı hücrelere koniler denir. Işık şiddeti yetersiz olduğunda koniler çalışmaz renk algısı kaybolur. Bu durumda görme çubuklar yardımıyla sağlanır. Ancak görülen cisimlerin renkleri, yansıttıkları ışık şiddetine göre grinin açık ve koyu tonlarıdır.

Renkli görmemizi sağlayan üç farklı koni vardır. Kırmızımsı ( Uzun dalga ) ışıklara duyarlı olanlara L - konileri ya da kırmızı koniler,yeşilimsi ( Orta dalga ) ışıklara duyarlı olanlara M - konileri ya da yeşil koniler, mavimsi ( Kısa dalga ) ışıklara duyarlı olanlara S - konileri ya da mavi koniler denir.

Göze aynı anda gelen farklı miktardaki tek renk ışıklar bu konilerde bileşke bir renk olarak görülür. Tek renkli kırmızı ve tek renkli yeşil ışık eşit miktarda ve birlikte göze geldiğinde gözde oluşan algı sarı renktir.

Bu nedenle göz algıladığı sarı ışığın tek renkli ya da kırmızı-yeşil ışık karışımı olup olmadığını ayırt edemez. Renk körlüğü bu konilerden herhangi bir çeşidinin eksikliği sonucunda görülen bir göz kusurudur.

Işık Karışımlarının Görmeye Etkisi

Işığın kırmızı, yeşil, mavi renklerinin farklı oranlarda karışımı göze geldiğinde bütün renklerin algısını oluşturur.

Bu nedenle bu üç renk, ışığın ana renkleri olarak kabul edilir. Işığın ana renklerinin aynı orandaki ikili karışımları ara renkleri oluşturur.Bu ara renkler sarı, cyan, magentadır.

Ana renklerdeki ışıklar göze aynı anda eşit miktarda geldiğinde gözde beyaz renk algısı oluşturur. Göze birlikte geldiklerinde beyaz algısı oluşturan iki renk ışığa birbirlerinin tamamlayıcısı denir.

Birbirinin tamamlayıcısı ışık renkleri kırmızı ve cyan ( yeşilimsi mavi ) Yeşil ve magenta ( kırmızımsı mor ) Mavi ve sarıdır.

Işık ve Cisim İlişkisi

Üzerine ışık gelen bir madde ışığı ya yansıtır, ya tutar ya da geçirir. Madde hangi ışığı yansıtıyor ve ya da geçiriyorsa o renkte görünür.Işığı tutan maddelerden göze ışık gelmediğinden o cisim görünmez aydınlık bir ortamda görünmeyen cismin rengine siyah denir. Dolayı ile siyah bir renk değildir. Gözün cismi algılayamamasıdır.

Maddelerin renkli görünmelerinin farklı fiziksel ve kimyasal nedenleri vardır. Cisimlerin renkli görünme nedenlerinden birisi de boyanmış olmalarıdır. Boyalı cisimler ışığı yansıtır ya da geçirirken ışık renklerinden bazılarını tutarlar. Dolayı ile boyalı cisimden yansıyarak gelen ışık, içinden renk eksiltilmiş ışıktır. Sarı boyalı cisim ışığın ana renkleri ile aydınlatıldığında bu renklerden maviyi tutar. Kırmızı ve yeşili yansıtır. Bu ışıklarda gözde sarı algısı oluşturur.

Boya ışık kaynağı olmadığından ışık rengi ile boya renginin karışımı diye bir olgu yoktur. Boyalar yansıttıkları ışığın renginde göründüklerinden boya karışımlarının oluşturduğu renkler ışık karışımlarından farklıdır. Boya karışımlarında ana renkler sarı, magenta ve cyandır.

Boyanın üç ana rengi eşit miktarda bir yüzeyde karıştırılırsa sarı boya mavi ışığı, magenta boya yeşil ışığı, cyan boya kırmızı ışığı tutacağından ışığın ana renkleri bu yüzeyden yansıyamayacaktır. Bu durumda yüzey siyah görünecektir. Boyanın iki ana rengi eşit miktarda karıştırılırsa yalnız her ikisinde ortak olan rengi yansıtır.

Gün ışığında sarı ve magenta boyalar eşit miktarda karıştırılırsa; sarı boya mavi ışığı, magenta boya yeşil ışığı tutar, kırmızı ışık her iki boyadan de yansıyacağından bu boyaların karışımı kırmızı görünür.

Çevremizdeki eşyaların çoğu boyalıdır. Işığın boyalı yüzeylerde davranışı biraz karışıktır. Güneş ışığı ile aydınlatılmış boyalı bir yüzey güneş ışığındaki renklerden bazılarını tutar bazılarını yansıtır. Yüzey göze gelen ışıklardan yoğun ( güçlü ) olan renkte görülür

Boyaların ana renkleri ( sarı-magenta-cyan ) ışığın tek bir ana rengini tutar. Diğer iki ana rengi güçlü olarak yansıtır. Yansıttığı ana renk ışıkların komşu renklerinin de düşük bir yoğunlukta yansıtır.

Boyaların ana renkleri ( kırmızı-yeşil-mavi ) ışığın bütün renklerini güçlü ve zayıf olarak yansıtırlar. Güçlü yansıyanlar kendi renkleri zayıf yansıyanlar ise komşu renkleridir.

Göze gelen ışık miktarı azaldıkça ( ışık gücü düştükçe ) ışığın, renk konisindeki etkisi azalır. Çubuk hücreler devreye girer ve göz bu ışığı gri tonlarda algılar.

Evlerde, sokaklarda ya da salonlarda farklı lambalar kullanılır. Bu lambalardan bazıları ışığın tüm renklerini yayarken bazıları bir kısım renkleri, bazıları da tek bir renkte ışığı yayar.

Bu nedenle lamba ışığı altında rengini beğendiğimiz bir elbise güneş ışığına çıkıldığında daha farklı renkte görülür.

Cisimlerin Deneysel Koşullardaki Renkleri

Olayın basitleştirilmesi açısından sorularda maddelerden yansıyan zayıf ışımalar önemsenmez dolayı ile gri etkiler siyah olarak düşünülür. Bir de aksi belirtilmedikçe soru amaçlı kullanılan ışıkların renklerinin ana renkler ya da ana renklerin karışımı olan ara renkler olduğu varsayılır. Beyaz ışık kırmızı, mavi ve yeşil ışığın olduğu ışık karışımıdır.

Saf sarı ışığın içinde kırmızı olmadığından kırmızı boyalı bir yüzeyde zayıf yansıdığı söylenebilir. Ancak ışığın saf sarı olduğu belirtilmiyorsa bu ışığın kırmızı ve yeşil ışıktan oluşan sarı ışık olduğu düşünülebilir. Bu durumda, sarı ışıkla aydınlatılan kırmızı yüzey sarı içindeki yeşil ışığı tutar ve kırmızı ışığı yansıtır.

Cisimler beyaz ışık altında hangi renkte görünüyorlar ise ;

1) Saydam olmayanlar kendi rengindeki ışıkları güçlü, bu renge yakın enerjili ( komşu ) renkleri zayıf olarak yansıtır.

2) Saydam olanları kendi rengindeki ışıkları güçlü, bu renge yakın renkleri zayıf olarak geçirir.

Göz zayıf olarak gelen ışık ile renk konilerince algılanamayacağından renkli görülmezler. Ancak çubuk hücreleri uyararak gri tonlarda algılanırlar. Bu özellikten dolayı cisimlerin komşu renklerindeki ışıklar önemsenmez

Buna göre aydınlatılmış cisim saydam değil ise görüldüğü renkleri yansıtır. Bunun dışındakileri tutar. Cisim saydam ise geçirdiği ışığın renginde görülür. Görüldüğü rengin dışındaki renkleri tutar.

Sorularda cisimden yansıyan ya da geçen ışıkların hangisi olduğunu sormakla zayıf ışık etkileri de devreye gireceğinden konuyu zorlamak olur. Bu nedenle konunun sadeliği açısından cisimlerin nasıl görüneceğini sormak daha öğreticidir.

Renkler kimyasal renkler ve ışık rengi olarak ikiye ayrılıyor.eğer kimyasal renkleri yani resimde kullanılan ana renkleri sorarsanız mavi,kırmızı ve sarıdır.ancak ışık konusundaki ana renkleri sorarsanız kırmızı,mavi ve yeşil olacak.bizler de ışığı öğrettiğimiz için ana renkler kırmızı,yeşil ve mavi olacak.umarım açıklayıcı olmuştur.

Işıkta ana renkler yeşil, mavi ve kırmızı.

Yeşil+kırmızı= Sarı

Yeşil+mavi=Cyan

Mavi+kırmızı=meganta

Boyamada ana renk olarak sarı, kırmızı ve mavi kabul edilmiş.

Ekranda renkler nasıl oluşur ?

Bir çok teknolojik aletin ekranlarında görüntünün nasıl oluştuğunu gözlemlemek için örnek bir resim. Dizüstü bilgisayarın ekranına fotoğraf makinesi ile zom yaparak çekilmiştir. Fotoğrafa tıklayarak açılan sayfada resmi gerçek boyutuna (3488-2616 2,26 Mb) getirip ana renklerden ara renklerin nasıl oluştuğunu  (piksel) olarak incelemenizi tavsiye ederim.